Svakih 40 sekundi u svijetu neko izgubi život zbog samoubistva. Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) prepoznaje samoubistvo kao prioritet javnog zdravlja i ono je jedan od prioriteta u WHO-ovom Akcijskom programu mentalnog zdravlja pokrenutom još 2008.godine.
Povodom svjetskog dana prevencije samoubistava Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) pokreće kampanju „40 sekundi akcije“ kako bi se podigla svijest o razmjeru samoubistava širom svijeta i ulozi koju svako od nas može odigrati kako bi ga spriječili. Prema procjenama WHO-a, u svijetu godišnje samoubistvo izvrši oko milion ljudi, a oko 30 miliona to pokuša. U Evropi godišnje oko 43.000 ljudi izvrši samoubistvo, a više od 700.000 to pokuša. Bosna i Hercegovina se „drži“ brojke od oko 450-500 samoubistava godišnje i taj trend sa manjim oscilacijama nepromjenjiv je skoro dva desetljeća. Tako je u 2017. godini evidentirano 426 samoubistava od čega 219 u FBiH, a 207 u RS-u, navodi Al Jazeera Balkans.
Najčešći način izvršenja samoubistva u FBiH, za sve dobne skupine i oba spola je 2018 godine bilo vješanje (52%), praćeno samoubistvom iz vatrenog oružja (20,5%) i skakanje s visina (6%). Samo u posljednjih sedam dana desila su se dva samoubistva, gdje je 22-godišnja djevojka u Zenici aktiviranjem eksplozivne naprave, dok je samo dva dana kasnije 24-godišnja djevojka u Jajcu izvršila samoubistvo vješanjem. Psiholozi ističu da je krajnje zabrinjavajuća činjenica da je učestalost samoubistava među omladinom u BiH sve veća, te da je neophodno u što kraćem roku raditi na poduzimanju preventivnih mjera.
Bosna i Hercegovina je država sa kompleksnim problemima koji su prije svega u sferi ekonomije sa direktnim učinkom na socijalno stanje u društvu, što se odražava i indirektno na mentalno zdravlje. U našoj zemlji ljudi su primorani da se bore za najosnovnije potrebe, tražeći posao bilo kakav i bilo gdje, pa i van granica naše zemlje, te upravo u tim okolnostima nemaju vremena da razgovaraju sa djecom, koja su često nespremna da se nose sa većim životnim problemima, posebno sa emocionalnog aspekta. Dodatno, poremećen sistem vrijednosti posebno utiče na mentalno zdravlje svih stanovnika, kao i nedostatak međusobne empatije i u praksi neadekvatan sistem zaštite mentalnog zdravlja je takođe odgovoran za povećan broj suicida u BiH.
Utvrđena je veza između samoubistva i mentalnih poremećaja (naročito depresije i ovisnosti o alkoholu), a mnoga samoubistva izvršena su impulsivno u trenucima krize, navodi Buka. Drugi rizici uključuju gubitak drage osobe, usamljenost, diskriminaciju, raskid sa voljenom osobom, finansijske probleme, bolest, nasilje, zlostavljanje i sukob ili druge humanitarne krize. Najveći faktor rizika za samoubistvo je prethodni pokušaj samoubistva.
O tome kako se nositi sa anksioznošću, strahom i/ili stresom, možete pročitati i u našem članku, u kojem smo prethodno navodili kakve posljedice strah, anksioznost i stres mogu imati na naše mentalno zdravlje.
Svjetska zdravstvena organizacija preporučuje četiri ključne intervencije koje su dokazano uspješne:
- Onemogućiti pristup sredstvima kojima je moguće počiniti samoubistvo.
- Pomoći mladim ljudima da razviju vještine koje će im pomoći da se nose sa raznim pritiscima tokom života.
- Rano prepoznavanje ljudi koji razmišljaju o samoubistvu ili su to ranije pokušali.
- Saradnja sa medijima da bi se osiguralo odgovorno izvještavanje o slučajevima samoubistva.
Programi prevencije suicida imaju više izazova/ prepreka gdje se naglašava sljedeće:
- Nedostatak sredstava
- Neefektivnu koordinaciju
- Ograničenu dostupnost podacima o samoubistvima i samo-povređivanju
- Nedostatak odgovarajućih smjernica i vodiča
- Nedostatak neovisne i sistematične evaluacije
Ono što svako od nas može da uradi:
- Ako poznajete nekoga ili ste sami depresivni, potražite pomoć i stručnu podršku.
- Ne okrećite glavu od ljudi, pozdravite nekoga, pitajte ga kako je, pomozite, osvrnite se na ljude oko sebe.
- Zapalite svijeću blizu prozora, u znak podrške borbi protiv samoubistava, večeras u 19.00 sati.
