Vojna situacija u Siriji je posljednjih mjeseci dosta jednostavnija, nego je to bio slučaj prošle godine, iako je došlo do nekih znatnih izmjena u strateškom smislu, posebno nakon dostave ruskih raketnih Sistema S-300, za snage sirijske vlade. Sredinom mjeseca novembra 2018. godine vojna situacija na terenu ima sljedeće karakteristike:
- snage sirijske vlade nastavile su napredovanje prema položajima ISIS-a u području al-Safe;
- koalicijske snage pod okriljem SAD-a se sukobljavaju sa ISIS-om u džepu Hajin;
- izražena je humanitarna kriza u izbjegličkom kampu al-Rubkan, te još uvijek nije riješena;
- tokom mjeseca novembra, pobunjeničke grupe su više puta napali pozicije Sirijske arapske vojske (SAA) i to na sjeveru Hame i jugozapadu Aleppa.
Na karti se jasno vide pozicije snaga sirijske vlade, pobunjenika, kurdskih snaga, ali i položaji tzv. Islamske države (ISIS), u sjeveroistočnom području Sirije.
U isto vrijeme se nastavljaju diplomatske i druge aktivnosti vezano za situaciju u Siriji, pa su tako 20. novembra u ruskom crnomorskom ljetovalištu Soči, razgovarali ruski ministar odbrane Sergei Shoigu i turski ministar za narodnu odbranu Hulusi Akar. Oni su razgovarali o daljim aktivnostima na demilitarizovanoj zoni Idlib i o drugim detaljima vezanim za Siriju. Demilitarizovana zona Idlib uspostavljena je u skladu sa rusko-turskim memorandumom, potpisanim u Sočiju 17. septembra, nakon razgovora predsjednika Rusije i Turske.
Uslijed novih napetosti u sirijskom sukobu i prijetnji izraelskog državnog vrha o mogućem napadu na novopristigle sisteme protiv zračne odbrane (PZO), dugog dometa S-300 PMU-2, koje je poslala Rusija snagama sirijske vlade, a kao odgovor na rušenje ruskog aviona IL-20 i pogibijom 14 članova posade. Raketni system S-300 PMU-2 (NATO naziv SA-20 Gargoyle) je uveden u upotrebu 1997. godine i ima domet do 195 km. Od država članica NATO-a raketne sisteme S-300 imaju Grčka (preuzela ih od Kipra tokom kiparske krize) i Slovačka (preuzeti od Čehoslovačke).
Raketni sistem S-300, kojeg posjeduju snage sirijske vlade
Značaj raketnih sistema S-300 u vojnoj moći bilo koje države je faktor koji se ne može zanemariti u procjeni vojnih sposobnosti, pa i u geopolitičkim procjenama. Zbog toga želimo ovim člankom razjasniti i dodatno približiti, razlog oštrog izraelskog protesta kao i njihove zabrinutosti pojavom ovih sistema PZO na sirijskoj teritoriji i promjenu u procjeni snaga koja daje sirijskoj PZO mogućnosti da djeluje na izraelske vazdušne snage sa većih udaljenosti nego ranije. Na ovaj način se stvara mnogo šira sigurnosna zona ili zona zabrane letenja za izraelske avione, naravno u cijelom tom paketu predviđeno je da će nimalo bezazlena sirijska PZO biti dodatno ojačana sa sredstvima ostalih sistema srednjeg dometa, 20 sistema Buk-M2 i 15 sistema srednjeg dometa Pečora M2, zatim 25 raketnih sistema malog dometa TOR M2u i 36 artiljerijsko-raketnih sistema 96k6 Pancir S-1 (korišteni u ratovima u Siriji i Ukrajini).
Uz sve sisteme koji su isporučeni, dodatnu glavobolju za izraelsko ratno zrakoplovstvo čine sistemi radio elektronske borbe (REB), koji su takođe isporučeni – najvjerovatnije sistemi Krasukha-4, a oni stvaraju zaštitno polje u dometu od 300km koje inhibira satelitsku navigaciju. Takođe ometa brodske radarske sisteme, komunikaciju na borbenim avionima, blokira rad bespilotnim letjelicama, te dezorijentiše navođene visokoprecizne rakete. Ovaj sistem uparen sa sistemom S300 PMU-2 izvozne verzije (koju posjeduje i Iran), pretpostavlja se da ima domet 200 km, a moguće i veći domet, ako se zna da su na sirijskoj teritoriji i sistemi S-400 Trijumf, čiji radar zahvata cilj na fantastičnih 400 km. Cijeli sistem sirijske PZO i ruskih PZO je uvezan u jednu cjelinu, pa se ovaj podatak mora uzeti u razmatranje, ako je poznato da novostečene mogućnosti sirijske PZO, kroz domet S-300 i Krasukhe-4, što znači da onda eventualnu akciju izraelske ratne avijacije taj domet drži van sigurne zone ispaljivanja ubojitih sredstava i efektivno onemogućava akcije izraelskog zrakoplovstva. Inače, izraelska avijacija je izvodila napade sve vrijeme tokom sirijskog rata.
Krasukhe-4, mobilni zemljani elektronski širokopojasni i multifunkcionalni sistem za ometanje
Navedena moćna PZO sirijskih snaga, bi mogla eventualno biti nadvladana, ali uz pomoć Sjedinjenih Američkih Država i ostalih saveznika Izraela, masovnim napadom, kombiniranom upotrebom ratnih brodova, avijacije, krstarećih raketa i podmornica i to jednostavnim baražom koji bi izbacio više ubojitih sredstava nego što ima kompleta raketa u sistemima sirijske PZO. Tako da bi sirijska PZO mogla biti uništena čistom silom i količinom vatrene moći, što je opet scenarij koji nije bez posljedica, iz razloga što bi ruske posade koje opslužuju sisteme zajedno sa sirijskom vojskom, bile ugrožene i eventualni gubici bi rezultirali otvorenim ratom sa Rusijom.
Primjetno je da je dolaskom sistema S-300 i Krasukhe-4, broj napada izraelskog zrakoplovstva drastično opao, što može da govori da su izraelski vojni planeri svjesni rizika koje bi takva akcija mogla donijeti. Za očekivati je da će najvjerovatnije bar za jedno vrijeme Izrael morati sa Rusijom bolje koordinirati svoje akcije i sprovoditi ih uz dozvolu ruskih oružanih snaga.
