Kriza u Ukrajini i sukobi koji imaju promjenjivi karakter su u drugom planu svjetske javnosti, prvenstveno zbog posljednjih događanja oko sirijske krize, a nakon upotrebe hemijskog oružja protiv civila od strane Assadovog režima. Međutim poveznica između ova dva trenutno najobimnija i najopasnija svjetska krizna žarišta se ogleda u tome, da određeni broj stranih boraca ili plaćenika, učestvuje na oba ratišta. Teroristička organizacija ISIL, je po izvještajima koalicijskih snaga, ali i po izvještajima ruske vojske, sirijskog režima i turske vojske, pretrpjela ogromne gubitke u živoj sili, te su praktično izgubili sva veća uporišta. Trenutno teroristi ISIL-a ne predstavljaju veću oružanu prijetnju u Siriji, niti u regiji, jer su praktično razbijeni ostaci ove terorističke organizacije u okruženju snaga sa kojima su u dugogodišnjem sukobu. Sa druge strane u Ukrajini se nastavljaju, prije svega obavještajno-izviđačke operacije suprotstavljenih strana, te imamo gotovo svakodnevne primjere objave informacija o obavještajnim i drugim asimetričnim djelovanjima na obje strane. Ukrajina je proširila listu državljana Srbije koji su ratovali za pro-ruske snage u Donbasu. Na novoj listi nalaze se imena još 23 državljana Srbije koji su se borili u Istočnoj Ukrajini.
“Od oktobra 2017. do danas na listu smo dodali imena 103 osoba sa pasošem te zemlje koji se bore pod okriljem ruske privatne vojne kompanije Vagner. Beograd, nažalost, još nije reagovao, ali bih da naglasim nešto. Jedan od Srba sa liste je u periodu od 2004. do 2005. regrutovao Ukrajince da učestvuju u terorističkim napadima u jednoj državi Evropske Unije. Njegovo ime dostavili smo srpskim vlastima” – rekao je Vasilij Hrytsak, šef SBU. On je dodao kako je u Vagneru “zaposleno” oko 300 Srba koji su ratovali na strani Donbasa.
Ukrajinska sigurnosna služba (SBU) nastavlja sa objavljivanjem novih informacija vezanih za učešće pripadnika ruskih specijalnih snaga u, kako navode u izvještaju objavljenom 23.03.2018. godine, “terorističkim aktivnostima” protiv Ukrajine i drugih država. U tom izvještaju se navodi da je SBU utvrdila nove činjenice o kriminalnim aktivnostima ruskih specijalnih službi u različitim zemljama svijeta, posebno protiv Ukrajine. Također, SBU je objavio dosje za još dva ruska plaćenika uključenih u kriminalno djelovanje.
Simunyak Oleh Vitaliyovych, rođen 1968. godine, državljanin Ruske Federacije i Republike Srbije. Učestvovao je kao plaćenik u borbenim operacijama u Gruziji (1992), Bosni i Hercegovini (1993-1995), na Kosovu (1999), Makedoniji (2001). Nakon učešća u balkanskim ratnim događanjima postao je blizak saradnik ruskog državljanina Hirkin-a “Strelkov” (trenutno na listi SBU, optužen za stvaranje terorističke organizacije) i Aleksandr Kravčenko (šef radikalne rusko-srpske organizacije “Kosovski front”, ključni regrutator srpskih stranih boraca za borbene operacije u Istočnoj Ukrajini i Siriji).
Po navedenom izvještaju, Simunyak je, koristeći uspostavljene kontakte sa pripadnicima ruskih ekstremističkih organizacija, u periodu 2003-2004. godine je planirao terorističke napade tokom ljetnjih Olimpijskih igara. Prema sporazumu o saradnji koji je tada bio na snazi, SBU je ruskoj sigurnosnoj službi (FSB-u) pružio operativne informacije o Simunjaku u potrazi za saučesnicima terorističkog akta na teritoriji Rusije i Ukrajine. Poslije toga, oficir FSB-a je dao podatke Simynjaku koje o njemu ima SBU-a i uputio ga je da obustavi dalje djelovanje u Ukrajini i vrati se u Rusiju. Poslije toga, ruska specijalna služba ga je više puta koristila kao provokator agenta u nacionalno-patriotskoj kampanji, posebno u slučaju pukovnika ruske vojske V. Kočkova. Počevši od 2014. godine, Simunyak je učestvovao u borbenim operacijama u Istočnoj Ukrajini i u Sirijskoj Arapskoj Republici, u sklopu ruske jedinice za posebne usluge “Privatna vojna kompanija Vagner” (lični broj – M-0217, pozicija – komandir inženjersko-obavještajne službe u inženjerskoj borbenoj jedinici).
Ono što je posebno zanimljivo sa aspekta potencijalne sigurnosne prijetnje po Bosnu i Hercegovinu, je da su pojedini pripadnici organizacije Vagner učestvovali u agresiji na Bosnu i Hercegovinu, kao i u ratu na Kosovu. Zajedno sa drugim državljanima Srbije i BiH, koji su pripadnici Vagnera, ali i nekih drugih ekstremističkih organizacija iz Srbije i Rusije, ovi strani borci, učestvuju u trenutnim sukobima u Siriji i u Ukrajini na ruskoj ili proruskoj strani. Zbog složenosti političkih odnosa u BiH, te pritisaka na rad nadležnih institucija, ali i zbog podrške koju ovi “strani ratnici” imaju od pojedinih političkih opcija u BiH, ponekad je otežano praćenje, te poduzimanje zakonskih i operativnih mjera i radnji prema istima.
Nakon što je BiH suočena sa sigurnosnim rizicima koje predstavljaju povratnici sa sirijsko-iračkog ratišta, koji su bili pripadnici terorističke organizacije ISIL, kao i drugih ekstremističkih grupa, sada se javlja novi sigurnosni rizik.
Ovisno o razvoju situacije u Siriji, ali i Ukrajini, sigurnosni rizik će predstavljati povratak tih osoba u BiH, odnosno u Srbiju i region, prije svega zbog ogromnog vojnog iskustva koje su stekli dugogodišnjim ratovanjem. Ako su tačni navodi ukrajinske sigurnosne službe, o 300 pripadnika grupe Vagner i drugih ekstremističkih organizacija, a koji su državljani Srbije i BiH, onda je činjenica da se radi o većem i kompleksnijem sigurnosnom izazovu na koji je neophodan planski, pravovremen i adekvatan odgovor nadležnih agencija i institucija države BiH.
