Stres utiče na sve, a na um i tijelo na direktan i snažan način. Stres utiče na našu energiju i doprinosi umoru, negativnom razmišljanju i osjećaju uznemirenosti, uključujući anksioznost, strah, frustraciju, ljutnju, samosažaljenje i depresiju. Stalni stres nas čini podložnijim emotivnoj neravnoteži i bolestima. Brojni poremećaji su uzrokovani ili pogoršani stresom, uključujući hipertenziju, srčane bolesti i rak. Kao okidač, stres, može da igra glavnu ulogu pri početku konzumiranja alkohola i drugih opojnih sredstava. Za ljude koji se oporavljaju, stres je često uzrok recidiva.
O stresu se često govori, ali šta je ustvari stres?
Stres je neravnoteža između vaših trenutnih sposobnosti za suočavanja sa određenim situacijama, očekivanjima ili zahtjevima koji se postavljaju ispred vas, uključujući zahtjeve koje postavljate za sebe – i stvarne ili pretpostavljene.
Stres proizlazi iz pozitivnih i negativnih događaja
Važno je shvatiti da stres ne dolazi samo iz negativnih ili problematičnih iskustava. Pozitivna iskustva takođe mogu stvoriti znatan stres. Diplomiranje, započinjanje novog i obećavajućeg posla, sklapanje braka, rođenje djeteta, kupovina kuće i planirana preseljavanja su generalno pozitivna događanja. Međutim, ovi događaji takođe predstavljaju značajne životne promjene koje su, za većinu ljudi, prirodne i prilično stresne. Za većinu ljudi, promjena – čak i kada je izuzetno pozitivna – stvara stres.
Stresori – faktori koji stvaraju stres – uzimaju tri osnovna oblika:
- Interni – Prvenstveno održavanje “samopovrjeđivanja” zasnovano na neispunjenim očekivanjima, vrijednostima ili standardima koje ste vi (npr. perfekcionizam) ili drugi (npr. drugi ljudi trebali da se ponašaju na određeni način) “treba” ili “moraju”.
- Spoljno-međuljudski – zasnovani na interakcijama i odnosima s drugima – napetost, sukobi / argumenti, zloupotreba, manipulacija, nasilje između ljudi koji se poznaju.
- Eksterno-bezlični – ekološko-vremenski faktori, prirodne katastrofe, ratovi, nasumična nasilja, političko-ekonomske okolnosti itd.
Stres, anksioznost i strah
Strah, anksioznost i stres su zloban trougao – doprinose međusobnom jačanju i razvoju. Što više strahova i anksioznosti ljudi doživljava, to je više naglašeno da oni imaju tendenciju da budu pod stresom. I, što su ljudi više izloženi stresu, oni su više anksiozni i više strahuju. Stres automatski i nesvjesno aktivira sistem u vašem tijelu koji je uključen kada su potrebni brzi odgovori i reakcije. Ovo se posebno odnosi na situacije kada se uključuju instinkt za preživljavanje, te se očekuje borba pred očekivanom prijetnjom. Ove borbe ili zamrzavanje stresnih reakcija predstavljaju način vašeg tijela da vas zaštiti u slučaju stvarnih prijetnji vašoj sigurnosti i životu, piše Psychology Today.
Međutim, odgovori mozga i tijela koji se aktiviraju stresom ne razlikuju fizičke i emocionalne prijetnje, ili između opasnosti koje su stvarne ili zamišljene. Kad ste pod stresom tokom napornog rasporeda, rasprave sa prijateljicom, kolegicom, partnerom ili djetetom, u saobraćajnoj gužvi ili u problemu sa vašim mjesečnim računima, vaš mozak i tijelo reaguju u suštini na isti način kao i ako biste se suočili sa pitanjima života ili smrti, situacija koja zahtijeva bijeg ili borbu.
Hronična, stalna izloženost stresu ometa vaša razmišljanja, stavove, društvene i porodične odnose, rad i zdravlje. Bez obzira da li ste u stvarnoj fizičkoj opasnosti ili jednostavno osjećate kao da ste – hronični stres negativno utiče na gotovo svaki sistem u vašem tijelu. Može povećati vaš krvni pritisak, potisnuti imuni sistem, povećati rizik od srčanog udara i moždanog udara i ubrzati proces starenja. Simptomi prekomjernog stresa mogu uključivati: zaboravljanje, cinizam, negativnost, samokritičnost, emocionalnu razdražljivost, mala tolerancija frustracije, smanjena empatija, anksioznost, depresija, fizički zamor, stezanje vrata ili leđa, bol u stomaku, glavobolja, smanjenje produktivnosti, poremećaj spavanja, poremećaj apetita, smanjuje interakcije sa drugima ili izolacija.
Dugotrajni stres, kao i druga ponavljajuća iskustva, mijenja vaš mozak, ostavljajući vas ranjive na strah, anksioznost, depresiju i da, više stresa. Učenje i prakticiranje metoda kako omogućiti opuštanje kako bi se izbjegao stres koji doživljavate, je od vitalnog značaja za zdravlje, ravnotežu i liječenje.
Samopomoć – upravljanje i smanjenje stresa (i straha i anksioznosti)
Postoji mnogo metoda i praksi koji vam mogu pomoći da upravljate i smanjite nivo stresa, koji predstavljaju alate koji će vam pomoći da se smirite. To su prakse koje obično kombinuju pravilno disanje i fokusiraju pažnju kako bi se opustio i umirio um i tijelo. Pravilno disanje je samo jedna od širokog spektra praksi kojom možete naučiti da aktivirate reakciju vašeg tijela na relaksaciju. Reakcija opuštanja je fiziološka suprotnost od odgovora na stres koji izaziva reakciju zamrzavanja. Reakcija opuštanja pomaže u smanjivanju i čak odvraćanju fizičkih, mentalnih i emocionalnih efekata stresa. Aktiviranje reakcije opuštanja pomaže da se olakša iskustvo tog važnog, ali često neuhvatljivog kvaliteta: unutrašnjeg mira.
Fiziologija samopomoći
Prakse samosmirivanja rade podsticanjem promjena u dijelu centralnog nervnog sistema poznatog kao autonomni nervni sistem (ANS), a posebno parasimpatička podjela ANS-a. ANS reguliše mnoge organe i mišiće i utiče na funkcije poput srčanog udara, disanja, varenja i znojenja. Ta simpatička podjela ANS-a pokreće reakciju stresa, što povećava srčanu frekvenciju, disanje i protok krvi kad god smo pod stresom. Parasimpatička podjela ANS-a stvara antitezu – aktivirajući relaksacioni odgovor koji smanjuje intenzitet otkucaja srca i disanja, smanjuje krvni pritisak, olakšava fiziološki odmor i oporavak. Uključivanje parasimpatičke podjele ANS-a, efikasno se ponovo pokreću vaši neurološki i fiziološki sisteme.
Kao rezultat toga, prakticiranjem metoda koje povećavaju aktivnost u parasimpatičkoj podjeli, možete smanjiti stres i anksioznost, poboljšati imunološki sistem, povećati nivo energije i poboljšati vaše opšte stanje.
Postoji niz praksi koji mogu stimulisati opuštenje, uključujući, ali svakako ne ograničavajući se na namjerno (svjesno) disanje, progresivnu relaksaciju mišića, jogu, Chi Kung i meditaciju. Pošto je veza između straha, anksioznosti i stresa toliko direktna i snažna, svaki od ovih pristupa će vam pomoći da bolje upravljate i smanjite strah i anksioznost. Ovo su samo od nekih vještina koje možete naučiti i praktikovati. Važno je pronaći one koje vam odgovaraju i čine dobro vašem umu i tijelu.
