Piše: Milan Ilić

Osobe s invaliditetom kao marginalizovane grupe se svakodnevno susreću sa raznim problemima. Od loše infrastrukture, tramvaja koji nisu adekvatni za osobe u kolicima, parkinga koji je namijenjen za osobe s invaliditetom, a druge osobe se parkiraju. Ipak, ima pomaka.

Sve više se radi na rješavanju problema prema ovoj populaciji, a u Opštini Novo Sarajevo se iz godine u godinu brinu za osobe s invaliditetom.

Tako je, krajem 2018. godine u cilju rješavanja problematike slobodnog parkiranja osoba s invaliditetom na javnim parking površinama, Opština Novo Sarajevo naručila izradu Elaborata za označavanje slobodnih parking mjesta namijenjenih invalidnim licima na području opštine.

Nakon provedenog postupka javne nabavke, odabran je izvršilac usluge izrade Elaborata, projektantska firma  “NTSI-INSTITUT” d.o.o. Sarajevo, sa kojom je  potpisan ugovor u vrijednosti 6.844 KM.

“Radi se o prvom Elaboratu ovakve vrste na području Kantona Sarajevo čiju izradu je Opština Novo Sarajevo inicirala kako bi se sistemski rješila problematika saobraćaja u mirovanju za osobe s invaliditetom”, istakli su iz Opštine Novo Sarajevo.

Integrirana strategija Opštine Novo Sarajevo

Osim ovog projekta, Opština Novo Sarajevo napravila je integriranu strategiju do 2023. godine. Strategija opštine Novo Sarajevo pripremljena u sklopu Projekta integriranog lokalnog razvoja u Bosni i Hercegovini (BiH) koji predstavlja zajedničku inicijativu Razvojnog programa Ujedinjenih naroda (UNDP) u BiH i Švicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC).

U ovoj strategiji, na 67. strani nalazi se i dio koji govori o ranjivim grupama. Statistika je vođena do 2011. godine, a u Opštini Novo Sarajevo ima 229 osoba s invaliditetom.

“Jedan od bitnih zadataka općinske službe i Unije civilnih žrtava rata, biće i kampanja po pitanju izmjene pozitivnih propisa za ostvarivanja dopunskih prava civilnih žrtava rata analogno boračkoj populaciji  (zdravstvena zaštita, banjsko liječenje, naknada troškova dženaze/sahrane isl.), kao i pružanje pomoći u sudskim postupcima za naknadu nematerijalne štete”, navode iz Opštine.

Neophodno je podignuti nivo društvene brige za djecu i omladinu sa poteškoćama u razvoju, sa naglaskom na pružanje usluga podrške u skladu sa individualnim potrebama svakog djeteta, a u svrhu smanjenja stepena socijalne isključenosti. JU Kantonalni centar za socijalni rad – Služba socijalne zaštite Novo Sarajevo od 2009. godine djeluje na dvije adrese – adaptirani prostor u ulici Azize Šaćirbegović broj 96 i manji dio uposlenih u ulici Azize Šaćirbegović broj 2. Uslovi u kojima radi Služba nisu prilagođeni potrebama građana tako da osobe s invaliditetom koja moraju koristiti kolica kao ortopedsko pomagalo nemaju pristup prostorijama.

Osobe sa invaliditetom – koliko se zapravo radi?

Direktor Udruženja slijepih Kantona Sarajevo Fikret Zuko istakao je da se podrška osobama s invaliditetom pruža na razne načine, prije svega sa kantonalnog i federalnog nivoa.

“Pomoć i podrška, naravno ni izdaleka ne zadovoljava stvarne potrebe osoba s invaliditetom, naročito onih koji imaju visok stepen invaliditeta. Općine nemaju u svojim programima predviđenu podršku osobama s invaliditetom, osim povremenih jednokratnih davanja. Sve osobe s invaliditetom, koje imaju stepen oštećenja 90% i više, sa nivoa Federacije ostvaruju određena prava: ličnu invalidninu, naknadu za pomoć i njegu druge osobe i ortopedski dodatak. Vrsta i visina podrške određuje se prema stepenu invaliditeta”, kaže Zuko.

Dodaje da se sa federalnog nivoa pruža podrška osobama s invaliditetom za njihovo zapošljavanje i održivost uposlenosti.

“Kantoni i općine, pa i općina Novo Sarajevo rade na rješavanju problema pristupačnosti, za sve kategorije osoba s invaliditetom. Sa nivoa Kantona se također ostvaruje dječiji dodatak koji je za djecu s invaliditetom i djecu roditelja osoba s invaliditetom uvećan za 50%”, rekao je Zuko.

Ono što je Zuko istakao kao jedan od problema sa kojim se susreću osobe s invaliditetom što institucije ne vode redovno statističke podatke o ovoj populaciji – koliko ima osoba s invaliditetom, koliko ih je zaposleno, koliko ih pohađa školu/fakultet.

“Pitanje školovanja osoba s invaliditetom je riješeno zakonima iz ove oblasti koji se donose na državnom i kantonalnom nivou. Formalno pravo na inkluzivno školovanje imaju sva djece, pa i djece s invaliditetom. Nažalost, većina škola, pa i one na području Novog Sarajeva ovo pitanje nije riješila ili je djelimično riješeno”, istakao je Zuko.

Ipak ohrabruje to što se počelo raditi. U cijelom gradu, odnosno Kantonu, pa i u opštini Novo Sarajevo, vodi se kontinuirana aktivnost na rješavanju pitanja pristupačnosti.

“Označavaju se mjesta za parkiranje vozila osoba s invaliditetom, na ulicama se postavljaju kose ravni, na tri raskrsnice u općini Novo Sarajevo (Dolac Malta, Socijalno i Pofalići) urađene su taktilne staze za slijepe osobe, sa zvučnim semaforima, a ova aktivnost se planira nastaviti I na ostalim raskrsnicama”, kazao je Zuko.

Opština Novo Sarajevo finansira troškove prevoza školske djece

Opština Novo Sarajevo je u  školskoj  2018/19 godini, obezbijedila prevoz za učenike koji nisu obuhvaćeni redovnim linijskim prijevozom, a vršit će se sa područja Vraca, Hrasnog brda i Gornjih Kovačića do osnovnih škola “Kovačići”, “Grbavica I” i “Grbavica II”.

“Ovim prevozom obuhvaćeno je 240  učenika, a projekat  se implementira već devetu godinu. Prevoz za prvo polugodište, osiguran je i za 80 redovnih učenika sa smetnjama u kretanju i njihovim pratiocima sa područje Općine Novo Sarajevo”, istakli su iz Opštine Novo Sarajevo.

Potpisani su sporazumi sa osnovnim školama “Kovačići”, “Grbavica I”, Centar “Vladimir Nazor”, Škola za srednje stručno obrazovanje i radno osposobljavanje“, Centar za slušnu i govornu rehabilitaciju, Centar za slijepu i slabovidnu djecu i omladinu, Srednja medicinska škola Jezero, Srednja škola, poljoprivrede, prehrane veterine i uslužnih djelatnosti i Zavod Mjedenica Sarajevo, Treća gimnazija i  Srednja škola za saobraćaj i komunikacije .

Sredstva za prevoz učenika osigurana su u budžetu Općine Novo Sarajevo i za  prvo polugodište iznosit će oko 44.000 KM.

Na ovom spisku se u velikoj mjeri nalaze škole u koje idu djeca sa poteškoćama u razvoju što je napredak da se i u ovom segmentu brine o ovoj populaciji. Opština Novo Sarajevo kao i ostale opštine u Kantonu Sarajevo ima još dosta da radi kada su u pitanju osobe s invaliditetom, ali je bitno da je počela da radi, bar za one osnovne stvari. Ono što je potrebno je raditi na putnoj infrastrukturi koja je u jako lošem stanju za sve, ponajviše za osobe koje koriste kolica.